|
Met ingang van 01/10/1974 werden het 4de, 5de en 6de leerjaar afgeschaft bij gebrek aan leerlingen. Op 13/09/1975
volgde de rest van de lagere school. De kleuterschool hield het nog uit tot 1994. In 2002 bood de gewezen
school van Widooie tijdelijk onderdak aan 33 kleuters van Piringen, toen deze wegens renovatiewerken tijdelijk
moesten uitwijken. De Seniorenbond komt elke woensdagnamiddag in een vroeger klaslokaal samen. Ik geef
hierna een lijst van de leerkrachten van de laatste 130 jaren van het onderwijs te Widooie:
Lager onderwijs (periode 1839 - 1974)
A. Vroonen (1839 - 1879)
Theodore Detilloux (1879-1885)
Jean Chretien Vroonen (1885-1890)
Frans Corswarem (1890-1910)
Henri Nossin (1910-1948)
Ivonne Nossin (1940-1975)
Georges Pirlot (1948-1974)
Kleuteronderwijs (periode 1952 - 1994)
Josette Valkeneers (1952-1981)
Myriam Seronvalle (1981-1983, 1987-1994)
Mieke Bruls (1983-1987)
Widooie bezat aanvankelijk geen school. In 1827 komt er een vraag van het gemeentebestuur van Bommershoven
om bij te dragen in de kosten van een schoolgebouw aldaar. De gemeenteraad van Widooie gaat er niet op in.
De reden is tweeledig: er zijn te weinig kinderen die onderwijs volgen en die gaan naar school in Heks. De
beslissing van de gemeenteraad van Widooie van 24/02/1827 luidt als volgt: 'betrekkelijk
het schoolwezen en het huren te bommershoven van een School lokaal, aanmerkt dat zich binnen deze gemeente
zeer weinige kinderen bevinden zodat er slechts vier ter schole gaan, dat deze kinderen naar hex gaan om het
school onderwijs bij te wonen, welke gemeente weinig verder dan die van bommershoven van deze gemeente afgelegen
is, dat de gemeente widoye te hex alwaar een school lokaal aanwezig is niets met allen behoeft bij te dragen,
dat er geen voordeel voor de kinderen maar een nadeel voor de gemeente int het cotribueren aan het school
lokaal te bommershoven zoude ontstaan'.
 In 1831 genieten 6 jongens en 2 meisjes
van onderwijs in een school van een naburige gemeente. Widooie zelf
heeft geen school bij gebrek aan inkomsten (S.A.T. 471 nr. 61). Widooie zelf beschikt zeker in 1839 over eigen
onderwijs. De onderwijzer is Andries Vroonen en hij geeft les in zijn eigen woning (in 1846 woont hij in
de Stelstraat nr. 37, nr. 36 is de brouwerij Lambie, nr. 38 de pastorij en nr. 39 de boerderij Clerinx) .
Hij krijgt een maandelijkse 'vergelding' (vergoeding) van 55 centimen voor elk bemiddeld kind. Een gemeentelijk
schrijven van 17/08/1841 geeft ons meer details: 'dat den schoolonderwijzer Andries Vroonen ongehuwd is,
zijn school word bijgewoond door 40 leerlingen, de behoeftige en kosteloos onderwezen kinders beloopen ten
getallen vijftien, hij onderwijst de beginselen der fransche en flamsche taalen en de rekenkunde en christelijke
leering, de leering duurt daags zes uren, de schoolonderwijzer is tevens koster, hij verzorgt het lokaal
in zijne eigene wooning, op 's lands kosten geniet hij van een jaarlijks traktement van 150 franken, en op
de provinciale van 55 franken' (S.A.T. 471 nr. 200)
In 1840 is er sprake van een school in de Dorpstraat, zoals blijkt uit het volgende citaat: 'gelegen
te Widoye in de dorpstraet reigenoten de gemeenteschool en de steeg', 1840 (st kerk Widooie nr. 35). De
oude school en het schoolhuis (thans omgevormd tot eethuis) werden in 1862 gebouwd en kostten toen 11.560 BEF.
Pastoor Dawans noteert: 'Ook tijdens mijn verblijve in Widoye in het jaar 1862, is er eene
nieuwe school en eene wooning voer den onderwijzer gebouwen, uitgegeven aan zekeren N. Weerts van Loon voor
elf duyzent vijf hondert en sestig franken' (S.A.T. kerk Widooie, nr. 30 blz. 27r). Het ontwerp van de
school dateert van 05/09/1860 en is van de hand van architect Jaminé. In zijn ontwerptekst schrijft hij o.a.
'Le batiment sera composé d'une salle d'ecole de 7,30 de long et 6,00 de large - l'habitation
de l'instituteur sera composée d'une cuisine, une chambre, une chambre à coucher, une cabinet, deux chambres
à coucher à l'étage..'
 Alle leerlingen zaten samen in een lokaal. Pas toen in de periode 1940-1948 vader en dochter Nossin samen les
gaven, werd deze ruimte in twee verdeeld. Mevrouw Ivonne Nossin week met haar leerlingen zelfs een tijdje naar
de Stelstraat uit, naar de woning die later betrokken werd door het gezin Felix Schoutende(1908-1988) - Trinette
Jacobs (1906-1993) (thans Stelstraat 29). Het huurcontract van 01/09/1942 luidde als volgt: 'Tussen
het Gemeentebestuur van Widooie, vertegenwoordigd door den Heer Poismans Adelin, Burgemeester te Widooie eener
zijde en Mejuffers Meyers Henriette en Célestine en consoorten, eigenaars te Widooie anderzijde is overeengekomen
hetgeen volgt: de Mejuffers Meyers zetten ter beschikking van het Gemeentebestuur van Widooie een vertrek
van het huis gelegen Stelstraat en tegenwoordig bewoond door den Heer Schouterden Gustaaf. Dit vertrek zal
dienen als schoolklas: de voor het huis liggende open plaats zal gebruikt worden als speelplaats en achter
het huis zal een W.C. gebouwd worden. De onkosten van installatie der nieuwe klas zijn ten laste van het
Gemeentebestuur van Widooie'. De maandelijkse huurprijs bedroeg 125 fr.
Naderhand vond men ook tijdelijk onderdak in de melkerij. De nieuwe klaslokalen werden in 1951 gebouwd.
De nieuwe schoolgebouwen waren een ontwerp van Pierre Ulrix. De eerste briefwisseling
over de vergroting van de lagere gemengde gemeenteschool dateert al van 1941. De eerste plannen werden in
1942 opgemaakt. In een brief van 12/02/1942 schreef men dat 'het niet meer mogelijk is een
degelijk onderwijs te geven in de thans dienende nood lokalen'. Het ontwerp van de nieuwe school voorzag
in een bibliotheek, één lokaal voor medisch onderzoek, twee klaslokalen en één berplaats. Het bestaande lokaal
diende verbouwd tot bewaarschool. Voor de plannen concreet uitgevoerd werden, zouden nog enkele jaren verstrijken.
Op 14/06/1952 waren de werken, uitgevoerd door Pierre Beerts van Lafelt/Vlijtingen, beëindigd. De totale
kostprijs bedroeg 1.056.535 BEF.
Het oude schoolgebouw herbergde destijds ook een kleine bibliotheek. In de notulen van de gemeenteraad van
2.9.1924 noteert men: 'gelet op het officieel bevolkingscijfer van 416 inwoners, wordt een
jaarlijkse toelage van 0,25 fr per inwoner aan de gemeentelijke bibliotheek verleend, deze toelage dient voor
de inrichting en het onderhoud en de uitbreiding van genoemde bibliotheek'.
In de notulen van de gemeenteraad zijn verschillende verwijzingen terug te vinden over de school en het
onderwijs te Widooie. Zij geven een gevarieerd beeld over de plaatselijke toestand. Ik geef graag enkele
voorbeelden (vooraan staat steeds de datum van de gemeenteraad):
26/07/1884: 11 jongens en 18 meisjes hebben recht op kosteloos lager onderwijs
10/10/1884: gelet op de wet van 20/09/1884 besluit de raad de gemeenteschool te behouden, het
onderwijs van de godsdienst en zedenleer aan het hoofd van het programma te stellen, de pastoor vrij
te laten het onderwijs van de godsdienst in de school te geven of er toezicht op uit te oefenen
21/11/1884: gezien mejuffrouw Maria Ramaekers, onderwijzeres van het handwerk van de gemeenteschool,
sedert meer dan een jaar niet regelmatig haar ambt vervuld heeft, beslist de raad haar te verwittigen
toekomende week regelmatig te beginnen, zoniet zal zij binnen de 14 dagen vervangen worden (in de zitting
van 27/12/1884 zal zij ook effectief ontslagen worden)
10/01/1885: Julie Vroonen, naaister, wordt als onderwijzeres van het handwerk in de school aangenomen
05/09/1885: 17 jongens en 15 meisjes kunnen genieten van kosteloos onderwijs
17/04/1888: de raad besluit geen avondschool op te richten, omdat het grootste deel van de kinderen
na 14 jaar de gemeente verlaten om in de stad een ambacht te leren of om als dienstbode te gaan dienen
09/07/1888: 18 jongens en 12 meisjes hebben recht op kosteloos onderwijs
02/11/1892: oprichting leergangen voor volwassenen:
Besluit:
- eene avondschool voor volwassenen in te richten volgens het programma van het Staatsbestuur,
te rekenen van heden
- de heer Corswarem gemeente onderwijzer van dit onderwijs te gelasten
- de leergangen zullen drie maal per week plaatsgrijpen in het lokaal der gemeenteschool en dit
gedurende de maanden october tot en met incluis junij
- een krediet in de uitgaven der begroting in te schrijven van 300 fr om de kosten van dit
onderwijs te dekken en Staat en Provincie te verzoeken hierin tusschen te komen bij middel van
toelage berekend op de helfte der uitgaven.
08/11/1899: de jaarwedde van Frans Corswarem, wordt gestemd op 1.400 fr. Blijkbaar was deze
jaarwedde niet voldoende om 'rond te komen' aangezien in het voorjaar van 1900 dikwijls de volgende
advertentie in de Postrijder verscheen: 'Broeieieren van verbeterd Kempisch Russisch
ras, de beste leggers, aan 12 centiemen het stuk, bij M. Corswarem, onderwijzer te Widoye'
(Postrijder van 12/04/1900)
31/10/1900: 14 jongens en 12 meisjes hebben recht op kosteloos lager onderwijs
19/12/1902: 17 jongens en 14 meisjes hebben recht op kosteloos lager onderwijs
25/07/1903: de jaarwedde van onderwijzer Corswarem wordt bepaald op 1.500 BEF
13/11/1903: er wordt voorgesteld de school voor volwassenen af te schaffen omdat ze geen enkel
nut zou hebben, dit voorstel wordt als volgt genoteerd:
'de heer schepen Deploige doet opmerken dat deze inrichting volstrekt niet aan het
doel beantwoord heeft welk de gemeenteraad zocht te bereiken. Dat het getal jongelieden, in ouderdom
om nog nut uit deze leergangen te trekken en die de klassen bijwonen, onbeduidend is; dat de schoolbevolking,
die gewoonlijk niet hooger bereikt dan een twaalftal personen, meestendeels is samengesteld uit inwoners
van hoogeren ouderdom - waaronder vijftigjarigen, bijzondere vrienden of familieleden van den onderwijzer,
die er enkel hunnen tijd gaan doorbrengen om getal te maken, wat te praten en hunne pijp te rooken.
Dat eindelijk den bekomen uitslag niet beantwoord heeft aan de lasten welke de gemeente in dergelijk
onderwijs te dragen heeft, en stelt voor aan den raad deze leergangen af te schaffen'. De stemming
eindigde op drie stemmen voor de afschaffing en drie stemmen tegen de afschaffing. Men besluit de
avondschool af te schaffen.
09/02/1904: er wordt opnieuw beraadslaagd over het behoud van de avondschool voor volwassenen.
Nadat de gemeenteraad op 13/11/1903 beslist had de avondschool te schrappen, is de onderwijzer
blijkbaar in het verweer gegaan en heeft een brief aan de gouverneur gericht om de school te behouden.
De gemeenteraad weerlegt op overtuigende wijze de argumenten van de onderwijzer en beslist andermaal,
deze keer eenparig, de avondschool af te schaffen.
'mededeling genomen hebbende van eenen brief van de Gouverneur dezer provincie in
datum 4 februari bevattende aanmerkingen strekkende tot het behoud der avondschool... Overwegende dat
deze leergangen voor den gemeenteraad zijn afgeschaft voor gewichtige als gegronde redenen waarvan niet
eene is wederlegd of betwist geworden. Dat het verslag der schoolinspectie, opgemaakt achtervolgens
inlichtingen hem door den belanghebbende onderwijzer gegeven voor ons geene waarde heeft, daar wij
die ons ter plaatse bevinden beweren na zulks zelf te bestatigen dat er nooit 21 jongelieden de
avondlessen bijgewoond hebben... Dat indien de schoolregister 17 a 21 jongelieden aanduidt als
zoudende de school hebben bijgewoond in november l.l. dit eene opgave is, voorbereid voor de
noodwendigheden der zaak en eene lijst van grootendeels toegenegen figuranten die onmiddellijk
verdwijnen zoodra het gezochte effekt bereikt is. Dat om zich hiervan te overtuigen het belangstelling
geweest ware de schoolinspectie onverwachts een bezoek in de avondschool te zien doen en zijne
opzoekingen verder te dragen dan op de maand november.
Overwegende eindelijk dat eene tienjarige ondervinding ons voldoendelijk bewezen heeft dat in een
kleine gemeente van 300 inwoners, niets beters van dergelijke instelling te verwachten is, in tegenwoordigheid
van het onbeduidend aantal getal jongelingen van 14 tot 19 jaren welk nog na het werk, genegen zijn
deze leergangen te volgen...
Besluit eenparig, en meer dan ooit, zijne genomen beslissing betrekkelijk de avondschool te behouden,
en niet toe te stemmen dat de gemeentecenten hieraan nog langer zouden verkwist worden daar er niet
eene ernstige reden, pleitende voor het behoud dezer inrichting, is bijgebracht geworden'.
Het beroep van onderwijzer was vroeger een veel omvattende taak. Meester Corswarem was ook dirigent
van het zangkoor zoals blijkt uit deze kleine aankondiging in 'De Postrijder' van 22/10/1904: 'Widoye
- Maandag 24 dezer om half tien zal het zangkoor onder de leiding van M. Corswarem de Requiemmis
volgens de uitgave en methode van Solesmes uitvoeren. De orgelbegeleiding, insgelijks volgens de
Benedictijnen, is toevertrouwd aan M. H. Leus. Eene puike uitvoering is dus voorop verzekerd.'
In de Postrijder van 14/01/1905 duikt meester Corswarem weer op wanneer hij, orgellist van Webede,
in het O.L.V. College te Tongeren aan meer dan vijftig orgelisten, kosters en zangers uitleg geeft
over de uitvoeringswijze van den kerkzang.
In 'De Postrijder' van 24/12/1910 verscheen een stukje over het afscheid van onderwijzer Corswarem.
'Webede. - Droefheid en mismoed ontstonden in het hart van iederen Bedeunaar toen
verleden week de mare van het vertrek van Mijnheer Corswarem rondvloog. Al lang was zijn heengaan
aangekondigd, maar nog niet zoo scherp gevoeld als toen men de met meubels geladen wagen over het
dorpplein zag rollen. Webede immers verliest in den huidigen schoolopziener een man van kennis en
aanzien. Hij was de ziel van het dorp, niemand ondernam iets gewichtigs of het plan werd aan Mijnheer
Corswarem blootgelegd en naar zijn beleid uitgevoerd en zelden of nooit heeft men het zich beklaagd
volgens zijne aanwijzing gehandeld te hebben.
Maandag namiddag toonde hij nog zijne innige genegenheid voor zijne oud-leerlingen. Allen droegen
een stuk lekkernij naar huis dat de kindervriend hun als tweede uitdeeling van St. Niklaas had gebracht.
De achting van allen draagt de Heer Schoolopziner naar zijn nieuwe verblijf mede en in Webede zal hij
nog steeds wellekom zijn.'
13/07/1915: de jaarwedde van onderwijzer Hendrik Nossin wordt vastgesteld op 1.600 BEF
09/03/1917: de wedde van onderwijzer Hendrik Nossin wordt verhoogd tot 1.800 BEF
11/07/1917: om de regelmatige schoolbijwoning te bevorderen wordt het aren lezen of na-oogsten
alleen toegelaten vanaf 4 uur namiddag tot 7 uur 's avonds, overtredingen worden bestraft met een
boete van 1 tot 10 franken.
15/09/1919: de raad aanvaardt het ontslag van Julie Vroonen (60 jaar oud) meesteres van naaldwerken
28/12/1919: mevrouw J. Deziron-Nijs, naaister wonende in Widooie, wordt aangenomen als meesteres
van naaldwerken, tegen een jaarlijkse bezoldiging van 150 BEF.
02/09/1924: gelet op het officieel bevolkingscijfer van 416 inwoners, wordt een jaarlijkse
toelage van 0,25 fr per inwoner aan de gemeentelijke bibliotheek verleend, deze toelage dient voor
de inrichting en het onderhoud en de uitbreiding van genoemde bibliotheek
21/06/1926: het zomerverlof in de lagere school te Widooie zal voortaan aanvangen op 1 augustus
en eindigen op 15 september.
|
